Muzeum Sztuki

[Miguel de Catalan]

Sztuka Japonii i Chin

Kabuki należy do jednego z tradycyjnych japońskich teatrów (obok m. in. teatru nou). Łączy śpiew, recytację, przesadne kostiumy, barwny makijaż, specyficzną gestykulację i muzykę. Kabuki został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Sztuki kabuki dzielą się na kilka rodzajów np.: sztuki historyczne bazujące na prawdziwych wydarzeniach lub na legendach, sztuki dramatyczne bazujące na motywie nieszczęśliwej miłości lub są odpowiednikami zachodniej komedii. Podobnie jak w antycznym teatrze greckim tylko mężczyźni mogą grać na deskach teatru, choć współcześnie ulega to zmianie.

Charakterystyczny jest makijaż aktorów, który odzwierciedla ich charakter. Im barwniejszy makijaż, tym ekspresywniejsza postać.

Język używany na deskach jest często niezrozumiały dla rodzimych użytkowników japońszczyzny, mimo to sztuki kabuki cieszą się dużą popularnością również dzisiaj. Publiczność nie przychodzi bowiem wysłuchać tekstu, lecz obejrzeć barwne przedstawienie.

O teatrze kabuki można dowiedzieć się o wiele więcej z poniższego dokumentu:
Interesująca może być również próbka muzyki i śpiewu:

[Miguel de Catalan]

Do Japonii buddyzm przybył głównie z Chin i Korei. Do dziś stanowi główne, obok rodzimego szintoizmu, wyznanie mieszkańców wysp.

Jak to często bywało z buddyzmem, szybko dostosował się do nowych warunków. W Japonii wykształciło się wiele nowych, oryginalnych szkół z własną sztuką sakralną i śpiewem. Jako przykład może posłużyć ten materiał, w którym zaprezentowano przykłady zaczerpnięte ze szkoły Shugendou — synkretycznej sekty łączącej elementy rodzime oraz taoistyczne.
W Japonii bardzo popularny jest buddyzm ezoteryczny szkoły Shingon. Centralną postacią jest Budda Wajroczana, który reprezentuje Oświecenie. Oto przykład sztuki i energetyzującego śpiewu tej grupy. Na filmie bardzo często pojawia się gniewna postać Aczali, który traktowany jest jak budda, choć faktycznie według buddyjskiej kosmologii należy do tzw. niebiańskich królów. Jego twarz wyraża nieustępliwość, oderwanie od świata pokus i zażartą wytrwałość w dążeniu do Oświecenia.
Na koniec zaprezentowany zostanie koreański śpiew powiązany z kultem Buddy Amitabhy, który w amidystycznych szkołach buddyzmu (również w Japonii) uchodzi za istotę o tak dużym współczuciu, że wyzwala z cierpienia każdego, kto wzywa jego imienia. Najczęściej jest to mantra, którą tłumaczy się jako Chwała Buddzie Amitabhie, w wersji koreańskiej Namu Amita Bul.

[Miguel de Catalan]

SZTUKA PREKOLUMBIJSKA

---

Aztekowie Aztekowie, Mexikowie – najsilniejszy w prekolumbijskim Meksyku naród indiański, posługujący się językiem nahuatl z rodziny uto-azteckiej. W momencie konkwisty przewodzili najsilniejszą federacją państw na obszarze Mezoameryki.
Prapoczątki Azteków opisuje średniowieczny dokument indiański, zwany także „Wstęgą Wędrówki” (hiszp. Tira de la Peregrinación). Opowiada on, iż Aztekowie natknęli się pewnego dnia na kamienną głowę boga Huitzilopochtli, która wydawała z siebie dziwne świszczące dźwięki. Huitzilopochtli obiecał im, że uczyni ich panami całego Meksyku i wskaże im miejsce do osiedlenia się, jeżeli tylko zabiorą kamienną głowę ze sobą. Zgodnie z legendą, Aztekowie posłuchali swego nowego boga i wyruszyli z mitycznej krainy Aztlán (Miejsce Czapli), znajdującej się daleko na północy, przypuszczalnie w rejonie dzisiejszego amerykańskiego stanu Nowy Meksyk.
Osiedlili się na krótko w miejscu zwanym Chicomóztoc (Siedem Grot – mityczne miejsce wymieniane w mitologiach wielu ludów Mezoameryki). Następnie w 1163 przybyli do Coatepez (według archeologów w pobliżu miasta Tula) i ostatecznie w 1168 do samej Tuli – oddalonej o 64 kilometry od brzegów jeziora Texcoco.
Dopiero po niemal 200 latach od przybycia do Tuli, po ciągłym poszukiwaniu miejsca do zamieszkania w okolicach jeziora, bóg Huitzilopochtli wskazał Aztekom miejsce na ostateczną siedzibę – według azteckiego kalendarza był to rok 1325 – na niewielkiej wyspie u źródeł strumienia. Pod skałą, z której wypływał, ujrzeli Aztekowie kaktus, na którym orzeł pożerał węża. Kapłani ogłosili, iż jest to długo oczekiwany znak od Huitzilopochtli, wobec czego Aztekowie na wyspie założyli miasto Tenochtitlan – Miejsce Owocu Kaktusa lub Kaktusowa Skała.
W rzeczywistości powód założenia miasta na wyspie mógł być o wiele bardziej prozaiczny: teren wokół jeziora w chwili przybycia Azteków był już od dawna podzielony między silne i zorganizowane miasta a nowo przybyłym zwyczajnie mogło brakować siły do podbicia któregoś z sąsiadów.

[Miguel de Catalan]

Olmekowie Olmekowie to umowna nazwa używana dla określenia plemion zamieszkujących Mezoamerykę od momentu przejścia z koczowniczego na osiadły tryb życia (ok. 2000 r. p.n.e.). Plemiona te osiadły na nadbrzeżach rzek i jezior od Zatoki Meksykańskiej aż do górzystych terenów w głębi lądu i wykształciły kulturę o wielu wspólnych cechach.

Największym centrum kulturowym założonym przez Olmeków była La Venta. Olmekowie uznawani są za twórców pierwszej cywilizacji Mezoameryki. Do osiągnieć związanych ze sztuką należy budowa schodkowych piramid ze świątyniami umieszczanymi na szczycie, rzeźba. Olmekowie znali podstawy matematyki i kalendarza, dali początek pismu hieroglificznemu.

Podstawą utrzymania ludności było rolnictwo, dodatkowo rybołówstwo, myślistwo, zbieractwo oraz handel kauczukiem (od tego produktu wywodzi się ich nazwa), jadeitem, muszlami morskimi, skórami itp. Podstawowymi roślinami uprawianymi przez Olmeków były: kukurydza zwyczajna, fasola, dynia. Możliwe, że znano już uprawę bawełny, tytoniu i kakao. Przypuszcza się, że wpływy kultury olmeckiej związane były nie tylko z handlem, ale i z prowadzonymi wojnami, w wyniku których Olmekowie podporządkowali sobie znaczny obszar dzisiejszego Meksyku.

Cywilizacja olmecka z głównym ośrodkiem w San Lorenzo upadła ok. 900 r. p.n.e., a późniejszy ośrodek w La Venta upadł ok. 400 r. p.n.e. Nieznane są przyczyny jej upadku; podejrzewa się, iż doprowadziły do tego zmiany w środowisku, ale nie wyklucza się też inwazji zewnętrznej.

Spadkobiercami cywilizacji olmeckiej były powstałe w czasach późniejszych kultury: Teotihuacán, Tolteków, Zapoteków.

[Miguel de Catalan]

Freski z Cacaxtla Cacaxtla to ośrodek o charakterze obronnym, zbudowany przez Olmeków Xicalanca; apogeum rozkwitu przypadło na 650–850, kiedy po upadku sąsiedniej Choluli stała się stolicą regionu Puebli i Tlaxcali; znaleziono tu wspaniałe freski, w których stylu są widoczne silne związki z Teotihuacán i Bonampak: fresk zw. La Batalla (650–700), przedstawiający walkę między Olmekami Xicalanca a agresorami z ziem Majów, lub fresk (700–800) nawiązujący do kultu żyzności ziemi.

[Miguel de Catalan]

Majowie Majowie byli twórcami wysoko rozwiniętej cywilizacji, której początki sięgają okresu preklasycznego późnego (400 p.n.e.–250 n.e.), wg chronologii przyjętej dla kultur Mezoameryki.

Okres wczesnoklasyczny (250–400 n.e.) charakteryzowało powstawanie miast (m.in. Tikal oraz Uaxactún) spełniających funkcje sakralno-administracyjne, z monumentalnymi zespołami architektonicznymi.
W okresie średnioklasycznym (400–700) wystąpiły lokalne kryzysy polityczne, w konsekwencji których w okresie późnoklasycznym (700–900) rozwinęły się style regionalne w architekturze i sztuce, a cywilizacja Majów osiągnęła swe apogeum. Pod koniec tego okresu w rejonie centrum doszło do załamania rozwoju cywilizacyjnego i opustoszenia miast.
W okresie poklasycznym wczesnym (900–1200) pn. część Jukatanu znalazła się pod silnym wpływem kultury Tolteków ze środkowego Meksyku; najważniejszym miastem regionu pn. stało się Chichén Itzá; ok. 1200 utraciło ono supremację na rzecz Mayapán.
Okres poklasyczny średni (1200–1450), trwający do upadku Mayapán, był okresem dekadencji i tarć politycznych między zwaśnionymi rodami arystokracji, władającymi licznymi, stosunkowo niewielkimi państewkami.
Okres poklasyczny późny zakończył się wraz z podbojem hiszpańskim w XVI w., ale ostatnie niepodległe miasto-państwo Majów – Tayasal na jeziorze Petén Itzá w Gwatemali – zostało zdobyte dopiero w 1697 r.

[Miguel de Catalan]

Freski z Bonampak Przypuszcza się, że freski pochodzą z drugiejpołowy VIII wieku n.e. Świątynia o rozmiarach 16,5×4,1 metra ma wnętrze podzielone na trzy komory, którychściany pokryte są malowidłami, najlepiej zachowanymi w całej sztuce prekolumbijskiej.

[Miguel de Catalan]

Sztuka Islamu

---

Malarstwo muzułmańskie Galeria malarstwa Islamu Szkoła irańska Safawidów Szkoła safawidzka istniała w latach 1502-1722. Malarze odtwarzali sceny dworskiego życia, audiencji królewskich, polowań, a także walk, w których centralną postacią zawsze jest osoba panującego. Patronat tego monarchy nad wszystkimi ośrodkami artystycznymi nadaje sztuce malarskiej pewną jednolitość stylu. Szkoła safawidzka dodaje do palety timuridzkiej kolor różowy, niebieski barwinkowy, żółty jaspisowy i żółty w odcieniu ambry. Barwy są ciepłe i wyraziste.
Za czasów ostatnich safawidów malarstwo przestało być sztuką wyłącznie dworską, stało się bardziej ludowe i powszechne. Zrodziło to pewien indywidualizm, zaczęło się rozwijać malarstwo portretowe.

---

Miniatura Habib Allaha z XVI w.



Budowa pałacu .Miniatura autorstwa Kamala ad-din Behzada z XVI w.

[Miguel de Catalan]

Szkoła abbasydzka Punkt zwrotny w historii świata muzułmańskiego, a także w historii sztuki islamu stanowi rok 1258, w którym Bagdad został zdobyty przez Mongołów.
Zniszczenie ośrodków kulturalnych dotknęło również cenne kolekcje rękopisów, zebranych w wielkich bibliotekach muzułmańskich gromadzonych od stuleci. Jednak sztuka przetrwała upadek Bagdadu i Abbasydów. Sztuka rozkwita pod opieka okrutnych Mongołów, którzy przyjęli islam i kulturę irańską.
Najczęściej ilustrowane były w tym okresie dzieła przyrodnicze, astronomiczne, medyczne, zbiory bajek pochodzących z Indii, a znanych w przekładzie arabskim pt. "Kalila i Dimna".
Malarstwo szkoły abbasydzkiej wyróżnia się pewną żywiołowością, prymitywizmem, a zarazem fantazją ze skłonnością do ornamentacji. Szkołę abbasydzką charakteryzuje brak troski o perspektywiczne przedstawienie elementów obrazu: brak jest w miniaturach tylnego planu, wszystko wyrasta jakby na jednej linii. Postacie w miniaturach tej szkoły są typowo arabskie: o orlich nosach, spiczastych brodach, niezgrabnych ruchach. Postać ludzka wyróżnia się też swoistą anatomią: postacie przysadziste z dużymi głowami, a małymi korpusami. Natura nie była wiernie odtwarzana, lecz była w znacznym stopniu owocem imaginacji.

---

Abu Zajd przed namiestnikiem Rahby , Jahja ibn Mahmud al-Wasiti ( XIII w.)





Posiedzenia (ilustr. 2) Jahja ibn Mahmud al-Wasiti z XIII w.





Karawana pielgrzymów ,Jahja ibn Mahmud al-Wasit, Bagdad 1273 r.